TÜRK UYGARLIĞININ İLK TEMSİLCİLERİ

Türk Uygarlığının İlk Temsilcileri:

Eskiçağda Türk uygarlığının ilk temsilcileri İskitler (Sakalar) olarak kabul edilmektedir. İskitlerin kökenleri MÖ III. bin yıllarını aşan Kurgan Kültürlerinin MÖ II. ve I. bin yıllarındaki temsilcileridir. Yazılı belgelere dayanan kaynaklarda ise Türk tarihi Hunlarla başlatılmaktadır. Tarihi belgelerde Hunların “Göçebe Türk İmparatorluğunu” kurduğu kaydedilmiştir. Hunların kesin olarak tarih sahnesine ne zaman çıktığı bilinmese de Çin kaynaklarında M.Ö. XIV.-IV. yüzyılları arasındaki dönem olarak kaydedilmiştir. Yine Çin kaynaklarında Hunların ilk defa M.Ö. 318 yılında devletlerarası ilişkilerde bulundukları da kaydedilmiştir. Tarihte bilinen ilk Türk Devleti Asya (Büyük) Hun Devletidir. Eski Türkçede Hun kelimesi "İnsan, halk ve el (yurt)” anlamına gelmektedir. Hunların siyasi birliklerinin merkezi Orhun-Selenga ırmakları ile bu ırmakların hemen batısında bulunan Ötüken civarında yaşamışlardır. Hunların bilinen ilk hükümdarı ise Teoman’dır. Hunlar, Asya Hunları, Avrupa Hunları ve Akhunlar (Aftalitler) olmak üzere üçe ayrılmışlardır. Asya Hun İmparatorluğu Büyük Hun Devleti olarak da kaynaklarda yer almaktadır ve M.Ö. 220 ile M.S. 216 yılları arasında hüküm sürdükleri. Avrupa Hun Devleti ise konuyla ilgili literatürde Batı Hunları olarak da kaydedilmiştir. Avrupa Hunları Asya Hunlarının evlatları olarak da bilinmektedir. Balamir önderliğinde bir araya gelen Hunlar, Doğu ve Batı Gotları olarak da bilinen Ostrogotlar ve Vizigotlarla bulundukları coğrafyada yani Karadeniz’in Kuzeyindeki düzlüklerde savaşmış ve galip gelerek Doğu Gotların bir kısmını egemenliği altına almışlardır. Hunların hakanı olan Balamir’in ardından yönetime gelmiş olan Batı Hunlarının hanı “Uldız (Uldin)” Avrupa Hunlarının başına geçmiş ve Batı Roma İmparatorluğu ile yakın ilişkiler kurmuştur. Böylece Batı Hunları hanı Uldız döneminde izlenen politikanın temelini Doğu Roma’nın etkisiz hale getirilmesi ve Batı Roma’ya doğru ilerlemek oluşturmuştur. Batı Hunları hanı Uldız 410’da ölünce, onun ardından Karaton, Hun İmparatoru olmuş daha sonra ise 422’de Rua, Hun imparatorluğunun başına geçmiştir. Rua’nın ardından Atilla ile kardeşi Bleda yönetime geçmiştir. Avrupa Hunlarının en parlak dönemini Atilla zamanında yani 434-453 yılları arasında yaşadığını kaydeden araştırmacılara göre bu dönemde Bizans üzerindeki hâkimiyet güçlendirilmiş, bu nedenle Atilla 442’de Birinci Balkan, 447’de ise İkinci Balkan seferini yaparak Bizans’ı ağır vergiler ödemeye mecbur bırakmıştır.